Dossier: CBF & Commissie Normstelling
Wat is de kwestie?
Toezicht op goede doelen vindt in Nederland op vrijwillige basis plaats door het CBF. Dit toezicht gaat met name en voornamelijk over hoe een non-profitorganisatie ingericht is (goed bestuur, financiën op orde, etc.). Het is daarnaast belangrijk dat fondsenwerving open, eerlijk, transparant en respectvol plaatsvindt.
CBF
Het CBF (voorheen Centraal Bureau Fondsenwerving) houdt onofficieel (via zelfregulering) toezicht op goede doelen die zich vrijwillig laten toetsen. Dit toezicht vindt plaats op basis van normen opgesteld door de Commissie Normstelling. De Commissie Normstelling bepaalt dus de normen waarop de toezichthouder, het CBF, toezicht moet houden.
De CBF-Erkenning
Het CBF deelt de CBF-Erkenning uit aan non-profits die voldoen aan de normen en de CBF-Erkenning vrijwillig aangevraagd hebben.
Overzicht CBF-Erkende goede doelen
Voor het volledige overzicht van alle CBF-Erkende goede doelen, zie deze link waarmee je kunt zoeken naar CBF-Erkende goede doelen via onze website of vraag het overzicht op via de website van het CBF.
Toezicht op goede doelen is in het belang van donateurs
Stichting Donateursbelangen staat positief tegenover het CBF en de CBF-Erkenning. Het is immers in het belang van de donateur dat er toezicht gehouden wordt op goede doelen en dus fondsenwervende instellingen.
Verbeterpunten
Er is wat aan te merken op het toezicht door het CBF en dan met name op het gebied van de belangen van individuele donateurs. In dit dossiers zullen wij verbeterpunten aangeven.
De CBF-Erkenning via toezichthouder CBF
De CBF-Erkenning is het keurmerk voor goede doelen in Nederland uitgegeven door het CBF. Volgens het CBF staat ongeveer 4,3 miljard euro van het geefgeld in Nederland onder actief toezicht. De plusminus 700 Erkende Goede Doelen laten zich ieder jaar vrijwillig toetsen. Hierdoor geven zij volgens het CBF een krachtig signaal af: ‘wij zijn een professionele sector waar geldverstrekkers gerust aan kunnen geven.’
Het CBF houdt toezicht op Erkende Goede Doelen in Nederland zo wordt op de website www.cbf.nl uitgelegd: "Het CBF toetst of goede doelen aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Aan de CBF Erkende Goede Doelen kun je gerust geven. Dan weet je zeker dat jouw donatie daadwerkelijk bijdraagt aan een betere wereld."
Stichting Donateursbelangen staat positief tegenover de CBF-erkenning en het CBF. Het is goed dat organisaties goed gecontroleerd worden op hoe ze ingericht zijn en dat er toezicht gehouden wordt op fondsenwervende organisaties in Nederland. Via de website geefgerust.nl legt het CBF dit als volgt uit: Geef gerust aan een Erkend Goed Doel. Erkende Goede Doelen voldoen aan strenge kwaliteitseisen. Toezichthouder CBF controleert dit. Zie je het logo? Dan kan je gerust geven.
Het CBF geeft op haar website verder aan: "Het CBF levert ook een bijdrage aan een professionele en transparante goededoelensector. Dit doen we door het beantwoorden van vragen over goede doelen en het delen van trends en inzichten met de sector en andere belanghebbenden."
Positie CBF met betrekking tot toezicht op goede doelen in Nederland
Voor het CBF geldt op dit moment:
- Het CBF is geen officiële erkende toezichthouder maar eerder een certificeringsinstantie die een keurmerk uitgeeft aan een beperkt aantal goede doelen dat zich vrijwillig laat toetsen:
- Het CBF houdt toezicht op maar een beperkt aantal non-profitorganisaties. Op dit moment geldt dat op minder dan 2% van de totale non-profit sector toezicht wordt gehouden maar wel op dat deel dat veel van particuliere donaties verwerkt.
- Het CBF is zoals aangegeven een vrijwillige certificerende instantie en heeft dus geen enkele zeggenschap over “niet-klanten”.
- Financiering van het CBF verloopt voor 75% via erkende organisaties die zich laten toetsen;
- Het voortbestaan van het CBF is hierdoor afhankelijk van de organisaties die erkend worden. Voor de tarieven, zie deze link.
- Dit tast de onafhankelijkheid van het CBF aan.
- Het CBF heeft niet echt een mandaat. Het CBF kan geen echte sancties (boetes) opleggen aan goede doelen anders dan het keurmerk CBF-Erkenning intrekken;
CBF - Verbeterpunten
Er zijn tal van verbeterpunten mogelijk waar volgens Stichting Donateursbelangen het CBF rekening mee moet houden als het gaat om toezicht op non-profitorganisaties. Hierdoor kunnen donateurs in de toekomst beter dan nu daadwerkelijk gerust geven aan non-profitorganisaties die onder toezicht CBF staan:
- Het CBF moet de positie van de donateur en daarmee gewenst gedrag met betrekking tot fondsenwerving in de normen CBF-Erkenning laten opnemen.
- De Commissie Normstelling speelt hierbij een belangrijke rol
- Het CBF moet ook zelfstandig aan kunnen geven wat het verwacht in het kader van donateursbelangen met betrekking tot fondsenwerving en hierbij niet alleen uitgaan van de opgestelde normen op basis waarvan de CBF-Erkenning afgegeven wordt.
- Het CBF moet kritischer kijken hoe goede doelen met donateurs omgaan en dan met name met betrekking tot fondsenwerving en keuzevrijheid voor potentiële en vaste donateurs.
- Het CBF moet kritischer kijken naar datgene wat brancheorganisatie Goede Doelen Nederland nastreeft als belangenorganisatie fondswervende instellingen omdat dit niet altijd in het belang van de donateur is.
- Het CBF moet beter toezicht houden op erkende non-profitorganisaties op basis van de wwft en wft wetgeving:
- Een toezichthouder die non-profits NIET controleert op basis van deze wetgeving deelt wellicht een erkenning uit aan een partij waarbij de bestuurders op sanctielijsten staan.
- Het CBF, als toezichthouder goede doelen, kan binnen de non-profit sector een belangrijke rol vertegenwoordigen omdat via het KYC (Know Your Customer) beleid andere organisaties erop kunnen vertrouwen dat de CBF-Erkende goede doelen gecontroleerd zijn in lijn met de wwft en wft wetgeving. Dit kan een enorme lastenverlichting binnen de non-profit sector betekenen;
- Het CBF zal in het belang van donateurs er alles aan moeten doen dat donateurs ervan uit kunnen gaan dat er alleen persoonsgegevens gevraagd en vastgelegd worden door erkende goede doelen die ook daadwerkelijk noodzakelijk zijn om te kunnen doneren. Data minimalisatie moet een uitgangspositie zijn.
- Het CBF moet nastreven dat donateurs met contant geld kunnen blijven doneren daar dit een wettig betaalmiddel is om aan de deur te doneren;
- Het CBF zal van fondsenwervers meer transparantie moeten eisen tijdens het doneren:
- Donateurs hebben het recht om te weten hoeveel netto van hun initiële donatie in euro's terechtkomt bij het goede doel waaraan ze doneren.
- Het moet niet mogelijk zijn dat donatiegelden volledig kunnen verdampen waarbij er van donatiegelden 0,0 euro bij het goede doel terechtkomen.
- Het CBF moet meer data over de non-profit sector delen via open data en geen belangrijke gegevens alleen achter een betaalmuur beschikbaar stellen. Data die tegen betaling om CBF-Erkend te worden beschikbaar is gesteld door goede doelen moet openbaar worden waarbij privacy gewaarborgd wordt natuurlijk.
- Het CBF zal juiste en betere informatie moeten verstrekken in het collecterooster met betrekking tot deur-aan-deur collectes waaronder en niet alleen op deze pagina cbf.nl/collecterooster
- Uitleg: in meer en meer gemeentes is er helemaal geen vergunning noodzakelijk om aan de deur te collecteren. 317 van de 355 gemeenten volgen het collecterooster. Zij betalen een jaarlijkse bijdrage aan het CBF en beperken lokale en regionale goede doelen bij het inzamelen van donatiegelden. Stichting Donateursbelangen is voorstander voor het afschaffen van collecteroosters waarbij niet iedereen volgens dezelfde spelregels geld kan inzamelen. Onder andere het collecterooster toont bij bepaalde gemeenten geen juiste informatie.
- De financiering van het CBF hoort anders ingeregeld te worden zodat het CBF minder afhankelijk wordt van organisaties waarop toezicht gehouden wordt.
- Wat gunnen wij onszelf en het CBF?
- Zowel het CBF als Stichting Donateursbelangen moeten alternatieve financiële ondersteuning ontvangen bij het houden van toezicht en behartiging donateursbelangen in plaats van de huidige noodzakelijke manier van inkomsten via jaarlijkse bijdragen vanuit fondsenwervende organisaties. Alleen zo komen we tot onafhankelijk toezicht en behartiging donateursbelangen bij fondsenwervende organisaties in Nederland. Wij gunnen het CBF en onszelf alternatieve financiering maar het is nog niet duidelijk of en hoe dit gerealiseerd kan gaan worden. Donateursbelangen kan gesteund worden door te doneren op deze website via de button STEUN ONS bovenaan de website.
- Uitleg: het CBF is voor plusminus 75% (jaarverslag 2020) afhankelijk van de inkomsten van de organisaties waarop het CBF toezicht houdt. Dit schept een directe financiële afhankelijkheid. Daarmee is immers het voortbestaan van het CBF afhankelijk van de CBF-erkende organisaties. In die zin is het logisch dat het CBF er alle belang bij heeft dat er zoveel mogelijk (betalende) erkende goede doelen zijn. Hierdoor komt objectieve toetsing op het naleven van de normen in het erkenningsstelsel in het geding. Als het CBF streng zou sanctioneren bij overtredingen van de reglementen door bijvoorbeeld de CBF-erkenning in te trekken, dan kan het voortbestaan van het CBF ten opzichte van haar belangrijkste financiers in gevaar komen. De betrouwbaarheid van de erkenningsregels, en dus van de CBF-erkenning dat op die regels is gebaseerd, valt of staat bij de sancties die bij het niet nakomen van die regels moeten worden opgelegd.
CBF in het nieuws
- 2022-09-03 Follow The Money:
- Goede doelen zitten aan het stuur bij hun eigen toezichthouder
- 2022-03-28 TV-reportage EenVandaag (Nederland):
- Wervingsbureaus verdienen miljoenen aan nieuwe donateurs voor goede doelen en toezicht is er niet.
Conclusie
In het belang van de donateur en in het kader van zelfregulering non-profit sector controleert Stichting Donateursbelangen als noodzakelijke waakhond en gedragstoezichthouder voortdurend toezichthouders waaronder het CBF als verstrekker van de CBF-erkenning. Hierdoor kan de donateur met recht nog meer gaan vertrouwen op de erkenning waarbij er ook getoetst wordt op ethische en donateurgerichte fondsenwerving en de belangen van donateurs behartigd worden.

De normen voor CBF-Erkenning
De Erkenningsregeling is een initiatief van Goede Doelen Nederland en het CBF. Samen met de Commissie Normstelling vormen zij de Stuurgroep Erkenningsregeling die de gang van zaken rond de Erkenningsregeling in goede banen leidt. De leden van de stuurgroep hebben geen beslisrol met betrekking tot de normen anders dan dat de Commissie Normstelling de normen bepaalt en oplegt aan het CBF om daarop te toetsen.
De Commissie Normstelling garandeert ‘public oversight’ en bestaat uit 7 leden uit de kring van het gevers-, sector- en donateursbelang, alsmede een aantal experts.
In het document normen erkenningsregeling per 10 november 2020 op de website van de Commissie Normstelling komt nul keer het woord donateur of gever voor!
De Commissie Normstelling bepaalt de normen waarop de toezichthouder, het CBF, toezicht moet houden. In deze commissie zitten naar de mening van Stichting Donateursbelangen teveel partijen die juist voor de belangen van fondsenwervende organisaties opkomen en daarbij worden de belangen van donateurs onvoldoende behartigd. In de normen waarop getoetst moet worden komt bijvoorbeeld de term donateur of gever en het daarbij behorende gewenst gedrag niet voor.
Stichting Donateursbelangen wil een adviserende rol gaan spelen en toetreden tot de Commissie Normstelling Erkende Goede doelen en/of de stuurgroep Erkenningsregeling. Dit is onze ambitie en of dit lukt hangt af van het feit of het CBF, Goede Doelen Nederland en de Commissie Normstelling inzien dat het belangrijk is dat de belangen van donateurs ook beter behartigd gaan worden binnen de Commissie Normstelling en stuurgroep Erkenningsregeling dan op dit moment naar de mening van Stichting Donateursbelangen het geval is.
Vanuit zelfregulering in de non-profit sector komt Stichting Donateursbelangen op voor de belangen van donateurs en streven we via een moreel kompas ethische en donateurgerichte fondsenwerving na.
Update april 2022: De directeur-bestuurder van Stichting Donateursbelangen heeft in december 2021 gesolliciteerd naar de vacature lid commissie normstelling maar is (helaas) niet aangenomen. Stichting Donateursbelangen is teleurgesteld dat we niet binnen de commissie kunnen werken aan het behartigen van de belangen van donateurs. Stichting Donateursbelangen zal wel door de Commissie Normstelling bij consultaties geraadpleegd worden. Wij zijn benieuwd hoe de leden binnen de Commissie Normstelling in de toekomst de belangen van donateurs zullen behartigen.
Update november 2024: De Commissie Normstelling heeft twee belangrijke normen toegevoegd, onder andere door lobby vanuit Stichting Donateursbelangen, rondom fondsenwerving en het opzeggen die per januari 2025 ingaan:
- Het Goede Doel werft zodanig, dat het geefvertrouwen en de geefbereidheid van Gevers aan Goede Doelen niet wordt geschaad.
- De organisatie borgt dat Donateurs hun relatie met de Organisatie op eenvoudige wijze kunnen beëindigen of aanpassen en legt vast hoe zij dat doet.
Meer informatie
Voor meer informatie, zie de website van de commissie normstelling: commissienormstelling.nl of de website van het CBF, www.cbf.nl.
Wat andere bronnen op X over het CBF melden

Stichting Donateursbelangen
KvK: 17137130
Contact opnemen
Gebruikersvoorwaarden
Lidmaatschapsvoorwaarden
Participantvoorwaarden